Marie van de Middelhaai geeft zo’n 23 jaar rondleidingen in en rond haar boerderij uit 1650, die anno 1750 een stenen voorgevel met schuiframen kreeg en anno 1890 werd voorzien van een herd (historische huiskamer), een geut (historische keuken) met pomp en kelder, een plee met poepdoos enz. en sindsdien nauwelijks is veranderd. Marie leeft ouderwets: zij slaapt in de bedstee, breit haar eigen sokken en borstrokken, spreekt ‘t Vlijmens dialect, heeft een kabinet vol Vlijmense mutsen en eet ouderwetse (vergeten) groenten uit haar moeshof. De boerderijbiotoop (de omgeving van de boerderij) is nog ouderwets groen. Gemeente Heusden heeft, tot grote verbijstering van Marie, 2 nieuwbouwhuizen gepland vol in het zicht vanuit de historische huiskamer(ramen), waardoor de 19de-eeuwse boerensfeer van Marie haar levend museum voorgoed verloren zal gaan. Marie beschrijft wekelijks haar dagelijkse leven in de nu nog ouderwetse groene boerderijbiotoop. Óóns Marie schrééf in de afgelópen 23 jaoren bè mekare 114 liekes óver ’t aauwverwetse alledaogse eenvoudige tevrejen boerelèèven. Marie pebeert van ieder lieke ’n kort filmke te maoken mi grúún beelden van ’t bóéderijke, van binnen en van búíten, zólang dè nog kan. Ès er die medèèrn húís komen te staon, zullen die-j-’t ùìtzicht van ’t bóéderijke *verinneweren, dan is ’t aauwverwetse, sund zat, vórt vèùrgóéd vèùrbij, krek ès bè kesteeltje Stéénenburg in Kúíjk. Wilde de aauwverwetse filmkes gèère (vèùr de Hàòrstéég: gaare) zíén, dan kande die op Facebook vèènden gewóón onder de naom Marie van de Middelhaai. Déés wèèk prizzeteer ik hier vèùr jullie de tekst van het lieke: Október.
Méénsen, méénsen, wè gàò de tèèd toch hard. Man, man, ik haauw ’t ammel nie mir bij, zó rap ’t ammel gàò. Mer ók al is ’t al október, we hebben nog goei weer, war: ’n echt *Sinte Mechielszómerke. Sinte Mechiel z’n fist is op de 29ste september, dus ès me mooi weer hebben rond dieje tèèd is ‘t ’n Sinte Mechielszómerke. Mer ès me kwaoi weer hebben rond dieje tèèd dan hiet ’t *baomesweer. Baomes, dè komt van Baofmis, de mis vèùr d’n Hèèlegen Baovo, die is op d’n irsten október. Mi baomesweer, dan gàò-g-’t góed tekeer, hór, mi störm en rèègen en alles wè lillek is. Laoteme hópen dè dè nog ekkes wocht tot de kachel wir aon is.
Van de wèèk hèùrde-n-ik ik ammel kraaien en eksters tekeer gaon in m’nen houtwal. En nie zomèr efkes, mer zékers ’n pàòr uren. M’n twee leste kiepen hier, die gééngen mee lópen kaokelen onderwèèl de kraaien en eksters van bóòm nàòr bóòm vlerkten. Ze han m’nen halve houtwal onderaand al gehaad en bléven mer tekeer gaon. Ikke d’r toch mer ‘es op aaf om te zíén wè-t-er toch àòn de haand waar. Zie ik daor in éne keer ‘nen bist van bóòm nàòr bóòm vèùr ze eweg springen, mi ‘ne lange start. Ik docht ’n eekhoretje, mer ’t waar donkerbrúín mi-j-unne witten bef onder z’n kinneke, za’k mer zeggen. Die kraaien en eksters d’r ammel aachteraon. Ik déénk dè se-n-‘em eweg àòn ’t jaogen waren. Han ze dè van de zómer mer mi dieje vos gedaon, dan ha’k al m’n kiepen, inden en m’nen haon nog gehad, mer ik waar blij dè se me nou holpen, want ’t waar, déénk, ‘ne stéènmarter en die lust gèère (vèùr de Hàòrstéég: gaare) kiepen, ok al zen ’t m’n leste twee! Ès ge hier toevalleg in de buurt komt en ge ziet diejen bist toevalleg dèùr m’nen houtwal gaon, jaogt ‘em dan èsteblíéf eweg, ik kan ‘em gebrúíken ès kiespèènt.
Woorden ùìt m’n woordeboek:
Sinte Mechielszómerke = nazomertje
Baomesweer = storm- en regenachtige herfstweer
tepèèt = tapijt
Október
Október, október, október,
‘t Is wir de màònd óktóber
Dè wèèreld veraandert àòn’t èènd van ’t jaor
De zómer is dan hillemaol klaor
’t Lóver is géél in plek van groen
We zen wir klaor vèùr ’n nei sezóén
Béúkebóòm lèèken in braand
Zó oranje kleuren ze’t laand
D’r valt ’n dik *tepèèt in ’t bos
Blaoikes schuppen, làò mèèn mer los
Október, október, október
Die blaoikes in október
De zon die schèènt laog dèùr de lucht
Ze ziet de vógels op hullie vlucht
Straolen schíeten tussen de bóòm
’t Lèèken wel engelen ùìt ‘nen dróòm
De nével hangt in slierten neer
Ge ziet hàòst gin haand vèùr óògen meer
Dè wèèreld is waozeg en wit van licht
Ge ziet de koei zonder póòten, dè’s gin gezicht
Október, október, október
Die nevel in október
D’n irste störm komt er wir aon
’t Is wir nàòjaor in de Nassaulaon
De wèènd die waait om ‘ewe kop
Ge doet vèùr’t irst ‘ew muts wir op
Ók de naachvorst is wir paraot
De rèèp die blinkt alwir neffe de straot
Daogen korten en worren stil
Mer binnen is’t wèèrm en himmel nie kil
Október, október, október
Die kachel in október
Október, október, október
Ik haauw zó van október
Houdoe, war. Marie
Reageren? Nassau Dwarsstraat 5, 5251 KJ Vlijmen, 073-5118524, middelhaai@live.nl www.marievandemiddelhaai.nl