Het rook naar ziekenhuis
Vreselijk was het. De dag dat de schooltandarts onaangekondigd het schoolplein opreed. Het is inmiddels ruim zestig jaar geleden maar ik voel dat weeïge gevoel nog als de dag van gisteren. Twee keer per jaar kwam hij, de smoelensmid zoals wij de tandarts noemden. Ai, vanmorgen ‘vergeten’ om de tanden te poetsen en ik was niet de enige. In de klas was het druk bij het fonteintje; een slok water in de mond en vervolgens met één vinger alsnog de tanden gepoetst. Vandaag zou geen gewone schooldag worden. Spannend was het. Klamme handjes ook. De schooltandarts was een fenomeen. Eenmaal binnen in zijn bus rook het naar ziekenhuis, lysol, iets steriels. Voor ons kinderen was het busje een soort ruimtecapsule. Zodra je naar binnen stapte, veranderde de vertrouwde wereld van de school in een klinische, stille plek waar de geur van tandpasta en ontsmettingsmiddel hing.
Witte knokkels
We gingen om de beurt naar binnen. Ik lag uitgeteld op de tandartsstoel, een klasgenootje moest in de bus wachten tot hij of zij aan de beurt was. Het geluid van het tandartsboortje herkende je van de vorige keer: een schel, hoog geluid dat door merg en been ging. Vaak hoorden we het al buiten de wagen en dat was genoeg om mijn hart sneller te doen kloppen. Toch was het niet alleen maar angst. Er zat ook iets avontuurlijks in. Je was even weg uit de klas en als je terug de klas in kwam, werden er duizend vragen op je afgevuurd. 'Hoe was het?' vroegen de anderen fluisterend. En dan vertelde ik stoer dat het wel meeviel, ook al had ik net met witte knokkels de leuning vastgehouden.
Zonder verdoving
Er waren momenten die ik nooit ben vergeten. Zoals die keer dat ik een gaatje had en de tandarts zonder veel omhaal begon te boren. Verdoving werd zelden gegeven, hooguit een beetje als het echt moest. De tranen stonden in mijn ogen, maar huilen deed ik niet, dat zou mijn zwakte tonen. De tandarts hoorde bij de lagere schooltijd. Als ik er nu op terugkijk, denk ik dat die ervaringen ons ook iets hebben geleerd. We leerden dat angst iets was wat je kon doorstaan. Dat je sterker was dan je dacht. Natuurlijk, sommigen bleven bang voor de tandarts en zijn jarenlang niet meer naar de tandarts geweest. Maar voor mij werd het uiteindelijk een verhaal dat ik lachend vertel aan mijn kleinkinderen. Zij kijken me ongelovig aan als ik zeg dat wij in een bus op het schoolplein onze kiezen lieten vullen zonder verdoving.
Angstzweet
De schooltandarts van toen was streng en zakelijk maar hij had ook een missie: ons gebit gezond houden. En eerlijk is eerlijk, dat is gelukt. We hebben er misschien wat angstzweet voor moeten laten maar we hebben ook geleerd dat zorgen voor je tanden belangrijk is. De schooltandarts was een vast onderdeel van onze jeugd, een klein stukje van een tijd die nooit meer terugkomt.