Marie van de Middelhaai geeft zo’n 23 jaar rondleidingen in en rond haar boerderij uit 1650, die anno 1750 een stenen voorgevel met schuiframen kreeg en anno 1890 werd voorzien van een herd (historische huiskamer), een geut (historische keuken) met pomp en kelder, een plee met poepdoos enz. en sindsdien nauwelijks is veranderd. Marie leeft ouderwets: zij slaapt in de bedstee, breit haar eigen sokken en borstrokken, spreekt ‘t Vlijmens dialect, heeft een kabinet vol Vlijmense mutsen en eet ouderwetse (vergeten) groenten uit haar moeshof. De boerderijbiotoop (de omgeving van de boerderij) is nog ouderwets groen. Gemeente Heusden heeft, tot grote verbijstering van Marie, 2 nieuwbouwhuizen gepland vol in het zicht vanuit de historische huiskamer(ramen), waardoor de 19de-eeuwse boerensfeer van Marie haar levend museum voorgoed verloren zal gaan. Marie beschrijft wekelijks haar dagelijkse leven in de nu nog ouderwetse groene boerderijbiotoop. Óóns Marie schrééf in de afgelópen 23 jaoren bè mekare 114 liekes óver ’t aauwverwetse alledaogse eenvoudige tevrejen boerelèèven. Marie pebeert van ieder lieke ’n kort filmke te maoken mi grúún beelden van ’t bóéderijke, van binnen en van búíten, zólang dè nog kan. Ès er die medèèrn húís komen te staon, zullen die-j-’t ùìtzicht van ’t bóéderijke *verinneweren, dan is ’t aauwverwetse, sund zat, vórt vèùrgóéd vèùrbij, krek ès bè kesteeltje Stéénenburg in Kúíjk. Wilde de aauwverwetse filmkes gèère (vèùr de Hàòrstéég: gaare) zíén, dan kande die op Facebook vèènden gewóón onder de naom Marie van de Middelhaai. Déés wèèk prizzeteer ik hier vèùr jullie de tekst van het lieke: Nàòjaor
Ik lig ’n bietje in de lappemaand, dè komt: mi-j-’t oprúímen van m’n gróòte soeppan van de koffietàòfel heb ik m’ne kop toch tégen ’t kaastdèùrke gestóòten. ’t Kan góéd zen dè ge me aachter in Vlèèmen nog het gehèùrd. Man, man. Ik zaag sterrekes en heb sééns ammel koppèènt, bahbah. Dàòrom króóp ik van de wèèk *betèds m’n bedsteeike-n-in. Mer ik heb hil de naacht nie kannen slaopen van ammel ’n gelúíd wè-j-ik nie kos thúísbringen. Ik docht dè-j-ik ’t rammelen van kumkes of bördekes of zó hèùrde. Ik docht àòn ‘n múís in húís of ‘n rat in m’n kéúken. Hil de naacht deur wier ik daor zo wè alle kwetieren wakker van, mer nerges niks te zíén, war. Ikke half de naacht búíten de kat wizzen roepen. Toen se èèndelek kwaam, gééng se inkelt d’r èègen zitten waassen midden in m’nen herd onderwèèl nog aalt dè aoreg gelúíd klonk. Àòn die kat ha’k ók al niks aon. Ikke tóén van *d’n èèremoei (vèùr de Hàòrstéég: aaremoei) op de grond gàòn zitten lùìsteren waor ’t gelúíd nou krekke vandaon kwaam. ’t Waar tóén al half 5. ’t Gelúís kwaam nie ùìt m’n kéúken, mer ùìt m’nen herd van m’n kammenet vandaon! Ikke de dèùrkes ópen maoken en ammel kèèken en zúúken tussen de borrelglàòskes; mer niks nie! Te langel este bedocht ik om onder ’t kammenet te kèèken. Daor hè’k 2 kiesten staon mi ammel schèèrven (vèùr de Hàòrstéég: schaarven) d’r in, die’k in de 34 jaoren dè’k hier wóón ammel in m’nen hof gevonden heb mi-j-’t omspaoien. Wè déénkte? Zit daor ’n pinégeltje in dè-j-’n prachteg wèènterslaopplekske docht te hebben gevonden tussen die schèèrven (vèùr de Hàòrstéég: schaarven). Mer ’t kiesje waar nogal krap ingedéèld, dus kos ’t pinégeltje z’n draai nie vèènden en hi-g-‘t hil de naacht lópen wóélen dèùr die schèèrfkes (vèùr de Hàòrstéég: schaarfkes). En dè hèùrde-n-ik ’n *hilt. Mer ik heb d’r korte metten van gemàòkt: ik hè’m mi kop en kont opgevat (mi ‘nen hanschóén!) en búíten gezet. Man, man, ik maok ’t hier mee, hór!
Woorden ùìt m’n woordeboek:
betèds = bijtijds
van d’n èèremoei = van ellende
hanschóén = handschoen
’n hilt = de hele tijd
Nàòjaor
’t Is wir nàòjaor
De zómer is vergaon
De daog die worren korter
De wèènter komt eraon
De paddestóélen stàòn wir
in m’n kuierpad
De róòzebottels kleuren
en ók ’t nàòjaorsblad
’t Is wir nàòjaor
De zómer is vergaon
De daog die worren korter
De wèènter komt eraon
Goei petàòzie maoken
’n lekker bordje snert
krek of ge in’t nàòjaor
vèùl meer honger het
’t Is wir nàòjaor
De zómer is vergaon
De daog die worren korter
De wèènter komt eraon
De wolkskes àòsem daansen
witteg in de locht
De vógels vliegen zúídwàòrts
in ‘nen hille klocht
’t Is wir nàòjaor
De zómer is vergaon
De daog die worren korter
De wèènter komt eraon
Houdoe, war. Marie
Reageren? Nassau Dwarsstraat 5, 5251 KJ Vlijmen, 073-5118524, middelhaai@live.nl www.marievandemiddelhaai.nl