Op zondag 14 september is er in het kader van de Landelijke Monumentendag in de gemeente Heusden veel erfgoed op te snuiven. Tijdens deze aflevering (2) gaan we op stap in Vlijmen, Nieuwkuijk en Drunen. Tijdens een volgende aflevering volgt Heusden-vesting.
Door Hans van den Eeden
De actieve Heemkundekring Onsenoort organiseert een wandeling langs de ’parels van Vlijmen’. De wandeling is een reflex van de voorspoed van het Vlijmense bedrijfsleven. Dit uit zich onder andere in monumentale panden en gebouwen. Dit blijkt uit monumenten in onder andere de Julianastraat, Prins Bernhardlaan, Meliestraat en omgeving Ook het groen in deze straten is monumentaal: zo zijn de beeldbepalende hagen en bomen onderdeel van het ‘Vlijmens Lint’. De wandelroute start op zondag 14 september om 13.00 in het oude raadhuis van Vlijmen. Tijdens de wandeling kunnen ook de monumentale Sint Janskerk en de begraafplaats worden bezocht.
Wie de sfeer van een voormalige kortgevel boerderij op wil snuiven is welkom bij ‘Marie van de Middelhaai’ aan de Nassau Dwarsstraat. De markante boerderij stamt oorspronkelijk uit ongeveer 1650. Rond 1750 kreeg het haar stenen gevels en werd in 1890 verder opgeknapt. Verder kwam er een bakhuis en binnen een ‘herd” (historische huiskamer). Dit met rode plavuizenvloer, schouw en bedstee, een gang met plavuizen, Marie is trots op een geut (historische keuken) met pomp en kelder en een achterhuis met ketel. Verder een stal met plee met poepdoos.
De boerderij wordt authentiek bewoond door Marja Kivits. Zij is als het ware een levend monument. Landelijk wordt op zondag 14 september de monumentendag gehouden. Omdat er veel te beleven en te vertellen is start zij al op zaterdag 13 september. Dan is de boerderij speciaal opengesteld voor kinderen begeleid door hun (groot)ouders. Op zondag 14 september is er een open huis tussen 12.00 en 16.00 uur. Beide dagen van 16.30 tot 17.00 uur zal Marie enkele van haar zelfgeschreven liedjes ten gehore brengen.
Mariapoli
Bijzonder is en blijft een bezoek aan Mariapoli Mariënkroon in Nieuwkuijk. Het terrein van de voormalige abdij Mariënkroon telt meerdere Rijksmonumenten. Wie een wandeling over het terrein maakt is verrast. Sinds 2002 is het abdijterrein eigendom van Focolare, een oecumenische beweging. Mariënkroon is een plaats van ontmoeting en dialoog voor jong en oud. Tijdens Monumentendag zijn verschillende gebouwen op het terrein opengesteld, zoals het receptiegebouw en het hoofdgebouw. Verder de kruisgang, de kapelgang, de grote en de oecumenische kapel. In de kapelgang bevinden zich vitrines en bijzondere foto’s die het vroegere leven in en om de abdij in herinnering roepen. Ook de middeleeuwse toren van het voormalige kasteel Onsenoort is toegankelijk. Ook een wandeling door de prachtige tuin en het terrein is een aanrader. Bezoekers kunnen Mariapoli Mariënkroon op eigen gelegenheid verkennen. Er zijn vrijwilligers aanwezig die meer kunnen vertellen over het abdijcomplex.
Emmamolen
De Emmamolen in Nieuwkuijk is ook te bezoeken. De molen is een stenen stellingmolen uit 1886, vernoemd naar koningin Emma. De molen bestaat uit zes verdiepingen. Het graan is opgeslagen op de eerste twee verdiepingen. De meelzolder is op de derde etage en op de vierde vind je de molenstenen. Het hijswerktuig van de molen, ook wel het luiwerk of luizolder genoemd, bevindt zich op de vijfde verdieping. De molen is nog in gebruik. Wel wordt de molen ‘bedreigt’ door hoge bomen. Over ‘windrechten’ gesproken. Wie eenmaal in de ban van molens is moet ook doorfietsen naar de molen Hertogin Johanna van Brabant in Drunen. Deze molen dateert van 1838 en is vanouds gebruikt voor het malen van graan. In de tweede helft van de twintigste eeuw werd er ook gemalen met een dieselmotor, die nog altijd aanwezig is. De molen is gerestaureerd in 1954 en 2017. Tegenwoordig wordt er niet meer gemalen en is in de molen een horecagelegenheid gevestigd. Altijd goed voor een kopje koffie. Tijdens de bevrijding van Drunen in november 1944 schuilden bijna honderd mensen in de molen. Zij beloofden om, als zij het zouden overleven, de molen te voorzien van een beeltenis van Onze Lieve Vrouwe van Eeuwigdurende Bijstand. Daarom is er boven de grote toegangsdeur een Mariabeeld zichtbaar. Op het terras kan de bezoeker mijmeren over de vele spreekwoorden en gezegden die met molens te maken hebben. Voorbeelden zijn: ‘Een klap van de molen krijgen’. Of in het kader van de komende gemeenteraadsverkiezingen: ‘Met alle winden meewaaien’.