Burgemeester Willemijn van Hees opende het Bevrijdingsfeest op zaterdag 3 mei in een grote tent op de Vismarkt in Heusden met de woorden: "Welkom allemaal. Ons stadje straalt van blijdschap met de bijna huis-aan-huis uitgestoken vlaggen. Vandaag is hét slotspektakelstuk voor alle inwoners van onze gemeente. Zo’n 80 vrijwilligers zorgen voor een perfecte feestdag. Dankzij hen kunnen we een bomvol programma afwerken. Dank, dank, dank. '

Door Henk Poelakker

80 vrijwilligers

Heusden heeft kennelijk wat in te halen na de bevrijding in 1944. Toen de Schotse soldaten in november van dat jaar meter voor meter wisten te veroveren op de Duitse Wehrmacht, troffen zij gehavende dorpen aan. Enkele uren na de dramatische stadhuisramp in de vesting waarbij meer dan 130 burgers omkwamen, troffen de bevrijders een tranendal aan. Geen vrolijk wapperende vlaggen, geen uitzinnige menigte maar een om hulp smekende bevolking. Goed beschouwd begon de oorlog in Heusden pas met die bevrijding want onze gemeente werd frontgebied met de Maas als scheidingslijn. Afgelopen zaterdag vierde Heusden, 80 jaar later, alsnog met een explosie aan festiviteiten haar bevrijding.

Zweeds wittebrood

De burgemeester draagt deze dag een zogeheten bevrijdingsjurk. Creatieve geesten wisten aan het eind van de Tweede Wereldoorlog van restjes stof kleding te maken met als uitstraling een lapjesdeken. In de vesting hebben in de voorbije maanden meerdere dames achter de naaimachine gezeten om deze rokken/jurken te maken. Diverse winkeliers hebben hun etalages in stijl ingericht. Deze dag is Heusden een internationaal stadje met niet alleen Duitssprekende gasten maar ook hoor je Engels en Frans spreken. Veel, heel veel mensen zijn op de fiets gekomen, op weg naar het feeststadje dat zich mag baden in een heerlijke voorjaarszon. Aan de rand van de vesting lopen de parkeerplaatsen vol, op het Burchtplein is er de maandelijkse brocantemarkt en op de wal draait de versierde molen zijn rondjes. De Botermarkt is in sfeer aangekleed, compleet met hele oude auto’s die glanzen van trots. Zweeds wittebrood staat uitgestald, het brood dat aan het eind van de oorlog als manna over hongerend Nederland door laag overkomende vliegtuigen (vredevogels genoemd) werd uitgestrooid. Oudhollandse spelletjes nodigen jong en oud uit om samen te spelen. In de tussentijd staat op de Vismarkt een bevrijdingslunch klaar voor tachtig ouderen van 80 jaar en ouder. Dankbare gezichten, een burgemeester die van tafel naar tafel gaat, heerlijk smikkelen met dank aan sponsors.

Vendelzwaaien

In vogelvlucht staan we kort stil bij de diverse items. Zo was daar de Bosbessenbus waar filmpjes en werkstukken te zien zijn over het thema vrijheid. Voor een klein bedrag is deze bus in te huren door alle scholen binnen de gemeentegrenzen. Vrijwilligers rijden de jeugd bijvoorbeeld naar het V1-monument in Vlijmen, het Pijlmonument in Drunen, de Vestingstad of naar Kamp Vught. Geen snoepreisjes want er moet altijd een educatief tintje aan het uitje zijn verbonden. Opeens kleurt de vesting legergroen. Tientallen legervoertuigen rijden, net als op bevrijdingsfilms, tussen de blije toeschouwers door die hen verwelkomen met wapperende vlaggetjes. Daarachter diverse schuttersverenigingen en een vrolijk spelend muziekkorps. Dit voelt als de echte bevrijding die Heusden, en vele andere dorpen binnen onze gemeente, niet gekend heeft. Op de Vismarkt trakteren de schutters het publiek op een knap staaltje vendelzwaaien dat beloond wordt met een warm applaus.

Wilhelmus

In de Open Hof draait onophoudelijk een film over de bevrijding van Heusden en omliggende dorpen. Jolanda neemt de kijker indringend mee naar 80 jaar geleden. In de Gildezaal van het Gouverneurshuis wordt een meer algemene film vertoond waar de Jodenvervolging ruim aan bod komt. Hoe vreselijk moet het zijn geweest om als bruid en bruidegom het gele stempel van Joodszijn op je feestelijke kleding te moeten dragen. Beide films verdienen een groot publiek zoals scholieren. Aan bekende Heusdenaren wordt in de film gevraagd wat voor hen Vrijheid betekent. Laat ieder in zijn waarde, toon respect voor elkaar, je mag zijn wie je bent. Besef dat vrijheid niet vanzelfsprekend is. Vrijheid is voor mij ook vrede, veiligheid en verliefdheid. Zelfbeschikking en saamhorigheid. Na de films stappen we weer het feestgedruis in met veel muzikale optredens. Zangeressen die prachtig zingend de muziek van Glenn Miller levendig houden, vrolijk klinkende zeemansliederen, meerdere koren die vol enthousiasme de mooiste liederen ten gehore brengen. Even naar de stilte in de Hervormde Kerk die net als het stadhuis, enkele uren vóór de bevrijding in november 1944 werd opgeblazen. Geld om de complete kerk weer op te bouwen was er plaatselijk maar ook landelijk niet. De trotse toren werd een kleine dakruiter. Plotseling worden we verrast door de klanken van het orgel. Speelt hij nu speciaal voor ons het Wilhelmus in al zijn glorie?

Fanfare Elshout

Aan zo maar voorbijgangers tussen de Vismarkt en Botermarkt vragen we waar ze aan denken bij het woord oorlog. Spontaan spreekt jong en oud zich uit: huizen, scholen, kerken en fabrieken in puin. Voedsel op de bon, onderduiken, Dolle Dinsdag, dwangarbeid, veel doden, identificatie, angst, kou, honger. De meeste mensen laten er meteen op volgen: we mogen dankbaar zijn dat we hier in vrede mogen leven en vandaag dit feest kunnen vieren. Zien we daar een traantje? Begrijpelijk want de muzikanten van de Drum & Pipe Band Clan Lamont stelen de show. Zodra zij hun doedelzakken vullen met lucht en de roffelende troms en drums laten horen, voel je bijna hoe die Schotse jongens met groot gevaar voor eigen leven in 1944 het Drongelens Kanaal overstaken en met muzikale klanken op weg gingen naar Drunen. Nog meer muziek: de fanfare uit Elshout laat horen hoe mooi het klinkt als heel verschillende persoonlijkheden een eenheid kunnen vormen door oorstrelende nummers te spelen.

Heemkundekring

We nemen een kijkje bij de Stadshaven waar speciaal voor deze dag historische schepen aangemeerd liggen. Een museumboot met de mogelijkheid om van daaruit met een sloep een stukje te varen wordt druk bezocht. In Lokaal 23 wordt een spannend verhaal verteld, in de bovenzaal van café Havenzicht laten kinderen van de Scalascholen op immens grote schilderdoeken zien wat oorlog, vrede en vrijheid bij hen oproept. Ook volwassen kunstenaars laten her en der in de vesting zien hoe zij geïnspireerd raakten door woorden als beproeving en intimidatie. Belangstellenden kunnen zich melden voor heel specifieke stadswandelingen, zoals de schuilkelderroute of de gedichtenroute. In het Commiezenhuis staat een heldere expositie opgesteld van de Heemkundekring over oorlog en bevrijding van alle kernen binnen de gemeente Heusden. Het feest gaat tot in de late uurtjes door waarbij het publiek los gaat op de muziekkeuze van de discjockey.

Tot slot

Deze Bevrijdingsdag mogen we scharen in de categorie overweldigend en uniek. Uw verslaggever kwam oren en ogen te kort om alle onderdelen te bezoeken en te benoemen. Feit is dat dankzij de medewerking van honderden mensen waaronder hulpdiensten als de EHBO, de organisatie terug kan kijken op een uitermate geslaagd Bevrijdingsfeest. Heusden-vesting kleurde rood, wit en blauw en liet zien dat met vereende krachten een fantastische Vrijheidsdag georganiseerd kan worden met als rode draad verbinding en verbroedering.

Pien Boelen maakte voor Heusden4you een sfeervolle fotoreportage. Meer foto's zijn te zien op www.weekbladheusden.nl