Toegankelijke film van het Nut Heusden over ‘80 jaar vrijheid’

De Tweede Wereld- Oorlog is in Heusden is met de film ’80 jaar vrijheid’ op een bijzondere wijze vertaald. Met betrokkenheid ging een team aan de slag om deze productie vorm te geven.

Door Hans van den Eeden

De afgelopen maanden waren zes mensen druk in de weer met het maken van de film ‘80 jaar vrijheid’. Donderdagavond werd het resultaat in het Gouverneurshuis als een preview gepresenteerd. De samenstellers zijn er royaal in geslaagd om educatief een film voor verschillende generaties te presenteren. Bij locaties in Drunen en Heusden werden opnames gemaakt. Drunenaar en filmer Adri Eijkemans was meteen enthousiast. Bij de start van de film ging Saskia The in de voormalige schuilkelder Hoogstraat nader in over de opzet van de film. Zij vertelde over het initiatief van het Nut van het Algemeen Heusden tot het maken van de film. Zij werden hierbij gestimuleerd en uitgedaagd door het Cultureel Platform Heusden. Het was Saskia The, lid van het Platform, die er geen gras over liet groeien. Na gesprekken met ‘sleutelfiguren’ werd ook samenwerking gezocht met Jacques Smeets, rondleider van het TIP. In de sfeer van ‘niet het vele is goed, maar het goede is veel’ kreeg het script vorm. Met ambitie werd een team samengesteld. Als aanloop van de film verhaalt Johanneke van Kooten het gedicht van Leo Vroman ‘Kom vanavond met verhalen’. Bijzonder zijn de opnames bij het Pijlmonument in Drunen. Vanaf deze locatie rukten de Schotse Highlanders op voor de bevrijding. Symbolisch werden op deze locatie door de samenstellers klaprozen gelegd. De achtergrond van het pijlmonument werd door Harrie van Delft verwoord.

Schuilkelders

Tijdens de film worden de kijkers meegenomen naar bijzondere locaties. Hierbij worden verhalen en anekdotes verteld. Indrukwekkend is het beeld bij de maquette van het voormalige historische stadhuis. Hier vertelt Harrie van Delft, dat er, tijdens de stadhuisramp, veel slachtoffers zijn gevallen. In de kelders schuilden veel inwoners. Uit zijn verhaal blijkt dat inwoners als alternatief ook op andere plaatsen konden schuilen. Voor velen betekende dit de redding van hun vaak jonge leven. Indrukwekkend aan de film zijn historische filmfragmenten. Zij geven een indruk van zowel de oorlogsjaren als de bevrijding. Ook roepen deze beelden relaties naar huidige brandhaarden in de wereld op. In de film wordt ook stilgestaan bij het herdenkingsmonument bij het voormalige stadhuis. Indrukwekkend zijn de beelden in de tuin van het Gouverneurshuis. Het glasmonument van Felicitas Engels-Neuhold herinnert aan de dramatische nadagen van de Tweede Wereldoorlog. Daar verwoordde Jacques Smeets dichterlijk en met respect de tranen van Heusden. “In de glazen handen zien we de wanhoop uitgedrukt van de slachtoffers, veelal kinderen.” Aansluitend werd het gedicht ‘wanhoop’ voorgelezen.

Dat het drama in Heusden niet onopgemerkt is gebleven in Nederland blijkt uit het verhaal van Jolanda Verhagen. Toegankelijk vertelt ze over de gedwongen evacuatie van de inwoners in december 1944. Pas op 5 mei 1945, bij de bevrijding konden zij terug naar huis. Veel huizen waren beschadigd. Gedreven vertelde Jolanda over de hulp van Hulpactie Rode Kruis (HARK).

Stadje van de kaas

Niet minder dan vier schepen uit het ‘kaasstadje’ Alkmaar arriveerden op 8 augustus 1945 bij de aanlegsteiger in Heusden. Met een grote ronde kaas in de hand vertelde Jolanda over de hulpactie uit Alkmaar. Een deel van de hulpgoederen kwam oorspronkelijk uit het Engelse stadje Bath. Later werden de goederen in de omliggende gemeenten verdeeld. Deze hulpactie in de sfeer van ‘Het stadje van de kaas helpt het stadje aan de Maas’ bevestigt de solidariteit in Nederland. Tot de verbeelding spreekt ook het verhaal van Johanneke van Kooten over het mirakelbeeldje ‘Maria van Heusden’. Volgens een legende zou het in 1421 bij de Elisabethvloed tegen de stroom in vanuit het toen katholieke Aalburg zijn aangespoeld. Het beeldje werd met gevaar voor eigen leven op 5 november door Pastoor Mommers uit de brandende Waterstaatskerk gered. Op het Burchtplein kan in het Stiltecentrum als dank nog een kaarsje worden opgestoken. Over de betekenis van vrijheid anno 2025 kwamen ook Heusdenaren van verschillende generaties aan het woord. Hieruit blijkt dat we deze vrijheid moeten koesteren. Na de film werd aan Vittoria Roitero van het Toeristisch Informatiepunt, waar Heusden onder valt, overhandigd. Dit werd met lovende woorden aan het adres van de samenstellers door Hans Fiedeldeij, voorzitter van Het Nut, ondersteund. Ook wethouder Jeroen van den Bosch toonde zich na afloop onder de indruk van het resultaat.

De film is op 3 mei vanaf 13.30 uur in de Open Hof gratis te zien. Daarna zal vanaf 4 mei de film in het TIP (gratis) worden getoond.