Veteranen zijn alle (oud-)militairen met de Nederlandse nationaliteit die het Koninkrijk dienden in oorlogsomstandigheden. Of daarmee overeenkomende situaties, zoals vredesmissies in internationaal verband. Karel Nouwens was 20 jaar toen hij als dienstplichtig militair uitgezonden werd naar wat toen Nederlands-Nieuw-Guinea heette.

Door Henk Poelakker

Een lange vliegreis

De liefde bracht veteraan Karel Nouwens (1941) naar Drunen. Daar woont hij sinds 1971 met zijn echtgenote Henriëtte. Samen kregen ze twee kinderen. Nederlands-Nieuw-Guinea was een Nederlandse kolonie als eilandengroep gelegen nabij Indonesië. Soekarno, de nieuwe leider van Indonesië sinds 1948, wilde dat Nieuw-Guinea bij Indonesië gevoegd zou worden. Nederland wilde zijn laatste kolonie echter niet loslaten met als gevolg opnieuw een conflict tussen ons land en Indonesië. Duizenden Nederlandse militairen werden naar het conflictgebied gestuurd, zo ook Karel. Een guerrillastrijd werd in de oerwouden uitgevochten met 1962 als dieptepunt. Indonesië dropte veel militairen per parachute in het voor Nederlanders moeilijk doordringbare oerwoud. Karel Nouwens was één van de jongens die acuut naar het gebied gestuurd werd per vliegtuig. Samen met zo’n 120 man maakte hij een vliegreis van dertig uur: Amsterdam, IJsland, Groenland, Alaska, Japan om tenslotte te landen op het hoofdeiland van Nederlands-Nieuw-Guinea: Biak.

Amper 20 jaar en dan al uitgezonden worden op een gevaarlijke missie.

Was je goed voorbereid?

Karel vertelt: “Als jonge marinier kreeg ik een korte opleiding inclusief tropenkleding. Globaal wist je wat ons te wachten stond maar eenmaal ter plaatse ging er een wereld voor ons open. In een ondoordringbaar oerwoud moesten wij de Indonesische infiltranten terugdringen, gevangennemen en verhoren. Plaatselijk huurden we de Papoea’s in die ons de weg moesten wijzen in de bushbush. Zonder hen zouden we al na een kwartiertje lopen verdwaald zijn geweest. De bevolking was op onze hand mede doordat de Nederlandse regering die mensen beloofd had om hen te helpen bij de opbouw van het land. Veel Papoea’s leefden nog in een wereld van pijl en boog. Ik werd aan een groepje ervaren militairen toegevoegd die daar al langere tijd waren en dat betekende vanaf de eerste dag afzien. Na dik een half jaar werd er in Nederland een politiek besluit genomen, vooral door grote druk van de Verenigde Naties. Ons land trok zich terug uit de eilandengroep en voortaan hoorde het land bij Indonesië.”

Gedood voor de goede zaak?

Karel is nog altijd teleurgesteld. “Goed beschouwd hebben we de Papoea’s in de steek gelaten. Van de politieke belofte is niets terecht gekomen. De vredesmissie die uit dreigde te groeien tot een heuse oorlog tussen Nederland en Indonesië, is in mijn ogen mislukt. Wij als militairen hebben daar gevochten voor de goede zaak maar de politiek heeft destijds anders besloten. De mensen hebben we achtergelaten zonder echte vrijheid, zonder echte hulp. Dat neemt niet weg dat ik trots ben op de tijd dat ik daar heb mogen dienen. Persoonlijk had ik dat avontuur niet willen missen. Daar heb ik oprechte kameraadschap gevoeld in een altijd groen en vochtig aanvoelend land. Daar heb ik teamgeest ervaren in moeilijke omstandigheden. Daar heb ik jongens ernstig gewond gezien, zelfs heb ik afscheid moeten nemen van omgekomen kameraden. En waarvoor?”

Een bevriende kameraad maakte sfeertekeningen.

Peniskoker

“Teruggekeerd vanuit Nieuw-Guinea, was ik een ander persoon geworden. Ik liet me als twintiger niet meer zomaar iets wijs maken. Was veel assertiever geworden. Voelde de kwetsbaarheid van het leven. Ben nieuwe zaken niet meer als vreemd gaan zien. Als voorbeeld de peniskoker die veel Papoea’s in Nieuw-Guinea toen nog droegen. Vonden we dat gek? Welnee, we respecteerden de mensen zoals ook zij ons respecteerden. De ervaring die ik daar heb opgedaan, heeft mijn verdere leven in positieve zin beïnvloed.”

Wat betekent vrijheid voor u?

In de gezellig ingerichte woonkamer van het fraaie appartement, gaat Karel er eens goed voor zitten. “Vrijheid betekent voor mij dat je mag gaan en staan waar je wilt, gekleed gaan zoals dat je voorkeur heeft. Het betekent mogen zeggen wat je wilt, vrijheid van meningsuiting. Voel vrijheid als een rijkdom en vergelijk het eens met bijvoorbeeld Oostbloklanden waar het er heel anders aan toe gaat dan hier. Besef dat je vrijheid niet af kunt dwingen. Belangrijk is dat je elkaar waardeert en respecteert. Het woord vrijheid valt nog vaak als ik me meld op een bijeenkomst van de Heusdense Veteranen. Het voelt goed om met gelijkgestemden te praten, meestal is een half woord al genoeg om de ander te begrijpen. De ontmoetingen betekenen voor mij herkenning, erkenning en gezelligheid. Zelfs na dik zestig jaar uitzending, voelt de aandacht die wij krijgen heel goed. En dat niet alleen met dank aan onze gemeente maar ook aan de landelijke overheid. Het Veteraneninstituut in Doorn staat ons nabij in moeilijke tijden en dat voor meer dan 100.000 veteranen. Mooi toch?!”