Marie van de Middelhaai geeft ruim 20 jaar rondleidingen in en rond haar boerderij uit 1650, die anno 1750 een stenen voorgevel met schuiframen kreeg en anno 1890 werd voorzien van een herd (historische huiskamer), een geut (historische keuken) met pomp en kelder, een plee met poepdoos enz. en sindsdien nauwelijks is veranderd. Marie leeft ouderwets: zij slaapt in de bedstee, breit haar eigen sokken en borstrokken, spreekt ‘t Vlijmens dialect, heeft een kabinet vol Vlijmense mutsen en eet ouderwetse (vergeten) groenten uit haar moeshof. De boerderijbiotoop (de omgeving van de boerderij) is nog ouderwets groen. Gemeente Heusden heeft, tot grote verbijstering van Marie, 2 nieuwbouwhuizen gepland vol in het zicht vanuit de historische huiskamer(ramen), waardoor de 19de-eeuwse boerensfeer van Marie haar levend museum voorgoed verloren zal gaan. Marie beschrijft wekelijks haar dagelijkse leven in de nu nog ouderwetse groene boerderijbiotoop. Óóns Marie schrééf in de afgelópen 21 jaoren bè mekare 111 liekes óver ’t aauwverwetse alledaogse eenvoudige tevrejen boerelèèven. Marie pebeert van ieder lieke ’n kort filmke te maoken mi grúún beelden van ’t bóéderijke, van binnen en van búíten, zólang dè nog kan. Ès er die medèèrn húís komen te staon, die-j-’t ùìtzicht van ’t bóéderijke *verinneweren, dan is ’t te laot en is ’t aauwverwetse, sund zat, vórt vèùrgóéd vèùrbij, krek ès nou bij kesteeltje Stéénenburg in Kúíjk. Wilde de aauwverwetse filmkes gèère (vèùr de Hàòrstéég: gaare) zíén, dan kande die op Facebook vèènden gewóón onder de naom Marie van de Middelhaai. Déés wèèk prizzeteer ik hier vèùr jullie de tekst van m’n lieke: Zaand, zéèp en sóda.
De carneval zit er wir op. ’t Is al wir vaasten nou en ge wit ‘t: vaastetèèd = schônmaoktèèd, tèèd om ‘ewe raovesbol tevèùrschèèn te haolen, ‘ewen emmer mi zîpsop en ‘ewe poetslap. ‘ne Poetslap hoef nie *neit te zèèn. ‘n Aauw versléten onderbroek poetst hil lekker' zun aauwverwetse dan, nie zun medèèrn klèèn ding mi zun bilvéterke. Daor komde nie wèèd mee. Al dè medèèrn poetsspul hedde ók himmel nie nódeg: gewóón zaand, zéèp, sóda, *bromóòlie en azèèn, daor kande hil ’ew spulleke blinkend schôn mi krèègen.
Zaand, zéèp en sóda
Zaand en zéèp en sóda dè is er aauwverwets
mi bromóòlie, azèèn, zó is ’t mer net
Ik zal er ‘ew hier zeggen, wè ge d’r mee kant:
Mi zaand en zéèp en sóda komde aaltij ùìt d’n braand, want
Zaand, zéèp en sóda, dè is er húísvrouwlatèèn
Zaand, zéèp en sóda, mi bromóòlie en azèèn
Zaand, zéèp en sóda mi ‘nen borsel, ‘ne poetslap, ‘ne kraant
want mi zaand, zéèp en sóda kredde alles hendeg àòn kaant
Zaand kande gebrúíken vèùr ‘ew schuurwerk
‘ew àòngebrande pannen, ‘ew klompen vèùr de kerk
Ge schuurt ze dan wir blaank, krek of ze nei zèèn
Mi zaand ‘ew stuupke schuren, dè is er ók hil fèèn
Zéèp die kande kóòpen op unne gróòten blok
Ge moet ‘em ekkes schaoven en kloppen vèùr wè sop
Ge smeert er de vúíl vlekken hillemaol mee in
Ge kant er ók ‘ew knieës mi waassen bóvendien
Sóda is ’n zout, wè hil hendeg is
Om vùìleghed te wéken, wè dè dan ók is
’n àòngebrande pan, vúíl fúík, ‘ne zere téèn
Sóda dè ontsmet er en zúívert er metéén
Azèèn dè doe-g-‘t goed, mi wàòter op ‘ew raom
Ze zallen d’r echt zéker prachteg blinken gaon
Ge moet ze dan wel wrèèven, mi ‘nen aauwe kraant
Ginne zéúm vèùr nódeg; dè’s vèùr hóòge staand
Azèèn saomen mi sóda dè gif ‘n brúísend sop
’t Lost er alle rotsooi in ‘ew putje op
’t Lópt dan wir góéd deur, dè is ’n gemak
’t Stinkt wel ès ‘nen *bussie, mer ’t is vèùr schônne zaok
’t Allerlest couplet dè gàò óver ‘t vet
dè spattert mi-j-‘t bakken, hoe krèède dè toch net?
Ge vat er dan ‘n lepke mi bromóòlie d’r op
Dè du-j-‘t stukken bèèter ès ‘ne schôtteldoek mi sop
Zaand, zéèp en sóda, dè is er húísvrouwlatèèn
Zaand, zéèp en sóda, mi bromóòlie en azèèn
Zaand, zéèp en sóda mi ‘nen borsel, ‘ne poetslap, ‘ne kraant
want mi zaand, zéèp en sóda kredde alles hendeg àòn kaant
Houdoe, war. Marie
Woorden ùìt m’n woordeboek:
verinneweren = ruïneren
raovesbol = ragebol
zîpsop = zeepsop
neit = nieuw
bromóòlie = bron-olie = petroleum
húísvrouwlatèèn = huisvrouwlatijn
bussie = bunzing
Reageren? Nassau Dwarsstraat 5, 5251 KJ Vlijmen, 073-5118524, middelhaai@live.nl www.marievandemiddelhaai.nl