Wie kan zich nog herinnere dè toiletpapier te koop kwaam in de winkelschappe? Ik weet nie aanders of ’t ies ‘r aaltij al gewiest. Hoewel ik in mijn jeugd wel ies bij ’n vriendje ging speule op de boerderij waór nun staópel auw kraante op de WC laag. D’r hing un touw aón nun haók mee ’n stel repe van die auw kraante. Ik docht nog, dè leest nie hendig, die losse repe kraant. Tot ik ’t WC papier mieste en m’n kont af moes vege mee ’n paór repe kraant.
Fijn vond ik ’t nie. Die kraante die gave aaf en daór krede nog meer vuil haand van dan oew kont afvege zonder papier. Es gé ’n bietje stevig poept ies ’t nog te doen zonder papier. Allinnig op tijd oew naógels goed schoon maóke. Mar es gé aón d’n dunne zijt ies dé toch nie hendig.
Dè brengt me op ’n mooi verhaól uit de schoolbaanke. Ik waar nie goed in Nederlandse taól en kreeg bijles. De juffrouw schreef twee woorden op ’t bord. 'Waarschijnlijk' en 'want'. "Daar moet je een zin mee maken Jan", zee de juffrouw. "En ik zal een voorbeeld geven." De juffrouw schreef op ’t bord: Waarschijnlijk gaan we naar de Efteling, want mijn vader heeft kaartjes gekocht. "Nou gij Jan." Ikke prakkezere. Eskes laóter schreef ik op ’t bord: Oons oma nimt de kraant mee naór de WC." De juffrouw keek me lillijk aón. "Ho, ho", zeg ik. "Ik zij nog nie klaór." Ik schreef ‘r onder. Waarschijnlijk moet ze poepe, want leze kan ze nie.
Eigenlijk wel gek dè niemand daór over naó denkt. WC papier ies de normaólste zaók van de weireld en al uitgevonde rond 1857. Alle weke es wij de grote botschappe doen ziede meense van die grote pakke mee 24 rolle in d’r winkelkarreke laóje. Veur de grap vraóg ik dan wel ies of ‘r thuis inne aón d’n dunne ies. Omdé ze zoveul WC papier inslaón.
’t Waar ’n gek gewaór ’n paór jaór truug mee de corona. D’r wier van alles gehamsterd mar ’t WC papier waar op ’n zeker moment nie mir aón te slijpe. Toen alleman vórt binne moes blijve omdè d’r ’n aóvondklok waar ingesteld wiere d’r grote veurraóde WC papier ingekocht. De fabrieke draaide overure. D’r waar gin WC papier meer te krijge.
Hoe koom ik nou op dees verhaól van WC papier. Nou dé zal ik oe vertelle. Meense die ‘r verstaand van hebbe mijne dè WC papier veul te belastend ies veur ’t milieu. Es we eindeloos veul WC papier blijve gebruike dan hedde stront aón de knikker. Veul teveul risico op vervuiling. En op infecties en huidproblemen es gé veul te hard poetst. Of gé nou n’n proppert zijt of nun vouwert, ’t maókt niks uit.
D’r zen meense die ‘r op deur gestudeerd hebbe en die mijne dè we over moet stappe op waóter en zeep. Alle WC’s ombouwe naór nun toiletpot mee waóter. Zeep en nun feun. Es gé daór op zit en gé zet uit geprutteld dan drukte op n’n knop. Oew kont wor natgespote mee desinfecterende zeep in ’t spoelwaóter. Urst krijde nun natte plons en daórnaó un warme feun om alles dreug te blaóze. Ik weet ’t nog zo net nie. Vurlopig hou ik ’t toch mar op papier. Zolang de fabrieke nog meuge draaie.
Jan Sprangers