Wie door Heusden wandelt hoeft zich niet te vervelen. Dit blijkt uit de uitgave van het Speurblok ‘Vesting Vondsten’. Als cadeautje kregen de vestingbewoners het gratis in hun brievenbus.
Door Hans van den Eeden
Voor Heusdenaren horen de markante bijzonderheden bij het normale straatbeeld. Maar wie verder speurt, wordt verrast door de achtergronden. Dit blijkt uit het net uitgekomen ‘Speurblok Vesting Vondsten’. Initiatiefnemers Nieske Hak en Daphne Claassen wonen ruim tien jaar in de vesting. “Onze grote verrassing voor de details van het stadje was aanleiding voor de uitgave van het Speurblok. Het is een uitgave voor jong en oud om er samen op uit te trekken. Verder moet het een stimulans zijn om bij nieuwe elementen de achtergronden ervan te achterhalen”, aldus Nieske Hak. Naast feiten gaat het om beleving, die door het verleden gevoed worden. Gedreven vertelt Daphne Claassen dat een wandeling door de vesting meer is dan een frisse neus te halen. “Vaak kom je mensen tegen met wie het leuk is om een praatje te maken. De speurtocht moet ook een stimulans zijn om naar elkaar te kijken en te luisteren. Het heeft even geduurd voordat- door corona- het speurboek klaar was. Daarom zijn we erg blij dat we deze uitgave nu kunnen presenteren. Binnenkort gaan we met trots de uitgave ook aan de burgemeester overhandigen”, tekent Daphne Claassen aan. Uit de met illustraties, van de hand van Janinja Olivier, gevulde uitgave blijkt dat de dames goed om zich heen hebben gekeken. Het ging bij hen met name om markante plekken met een bijzonder verhaal. De speurtocht kan vanuit de voordeur worden gemaakt. Het heeft geen begin of einde. De winnaars zijn de bewoners zelf, die hun vesting beter hebben leren kennen.
Vestingvondsten. (Foto: Hans van den Eeden)
Stadspompen
Tijdens de wandeling wordt kennis gemaakt met een variatie aan vestingvondsten. Een voorbeeld is de stadspomp aan de Pompstraat. Door dit straatje kan het Zuiderbolwerk worden bereikt. De pomp herinnert aan de periode dat er geen waterleiding was aangelegd. Immers, veel woningen hadden geen eigen pomp. Bovendien was de kwaliteit van het water heel slecht. Daarom was het drinken van bier een goed alternatief. In het kader van de restauratie werd de pomp in de Pompstraat als herinnering aan het verleden terug geplaatst. Dat gold ook voor de pompen aan de Vismarkt en Botermarkt. Wie in Heusden wandelt kan niet om haar militaire verleden heen. De Garnizoensstraat en de vele kanonnen herinneren daar nog aan. Dat geldt ook voor de kanonskogels in het Commiezenhuis. Ook ‘De Verdwaalde Kogel’ aan de Vismarkt herinnert met een kogel hoog in de gevel hier nog aan. In de uitgave is ook een illustratie van een van de markante straatlantaarn opgenomen. Herkenbaar zijn de vele bruggetjes over de voormalige stadsgracht: de Demer. Wie op zoek is naar lichtreclame komt bedrogen uit. In het kader van de restauratie is lichtreclame taboe. Dat is ook de reden dat Heusden veel uithangborden telt. Heusden kan en mag ook niet om haar drie standerdmolens heen. Stoer kraken, kreunen en piepen ze als het waait. In de nadagen van de Tweede Wereldoorlog zijn de molens opgeblazen. Het gemeentebestuur besloot in 1970 om drie molens te herbouwen. De molen aan de Stadshaven werd in 1971 gebouwd. Daarbij werd gebruik gemaakt van onderdelen van een gesloopte standerdmolen uit Lommel.
Hoge hakken
Grappig detail is een illustratie van een dame die, op hoge hakken, de vesting verkent. In verband met de keien is het beter om wandelschoenen aan te trekken. In de uitgave is ook een hond opgenomen. Voor veel wandelaars is het een uitdaging om op de stadswallen, met een poepzakje, er op uit te trekken. In verband met de vele hondenbezitters heet de vesting tijdens de carnaval niet zonder reden ‘Wallepoepersland’. Een bijzonder detail in de uitgave is de rode brievenbus aan de Botermarkt. Tegenover het voormalige stadhuis was het Post- en Telegraafkantoor gevestigd. Op het pand herinneren de gouden letters hier nog aan. In de 17de een 18de eeuw waren de posterijen een verantwoordelijkheid van het stadsbestuur van Heusden. De winst verdween meteen in de gemeentekas. In de uitgave staat ook een illustratie van de huiszwaluwtil, gelegen in de Heemtuin. Rond maart/april worden de eerste huiszwaluwen na een overwintering in Zuid-Afrika weer in Heusden verwacht. Kortom: ‘Vestingvondsten’: om er op uit te trekken.