Nederland telt zo’n twee miljoen mensen met een verslavingsprobleem. Eén op de drie mensen kent dus in zijn of haar directe omgeving iemand die hiermee van doen heeft. De gevolgen van verslaving zijn ontwrichtend. Behalve voor de persoon zelf, ook voor diens naasten. Er is hulp voor mensen met een verslavingsprobleem. Minder goed geregeld is de hulp die specifiek gericht is op de ondersteuning van naasten. Die hulp is hard nodig, temeer daar de relatie vaak onder druk komt te staan. Parallel aan de behandeling loopt vaak een tijdelijk programma dat gericht is op de zorg voor de naasten. Maar wie zorgt er voor jou als naaste, wanneer jouw dierbare niet (meer) in herstel is?

Door Madeleine Vrienten

Moedige Moeders

Moedige Moeders is een landelijk netwerk van vrijwilligers, opgericht in 2012, waarvan de basis ligt in 2004, in Volendam. Een aantal moedige moeders besloot om niet langer machteloos toe te kijken en de problematiek bespreekbaar te maken, om zo het taboe te doorbreken. Vandaar de term ‘Moedige Moeders’. Maar uiteraard gaat het hier ook om vaders, broers en zussen, partner, kinderen en vrienden. Samen onderzochten ze welke aanpak zou kunnen werken en werd ervaren hoe belangrijk de steun naar elkaar toe was. Publiciteit rondom het initiatief vond navolging en momenteel zijn er in ons land 15 locaties waar Moedige Moeders groepen actief zijn. Het concept is laagdrempelig; Moedige Moeders zijn ervaringsdeskundig als naaste van iemand met verslaving en zetten zich in om hun lotgenoten te ondersteunen. Naast een luisterend oor en emotionele steun wordt er praktische hulp geboden en kennis gedeeld.

Moedige Moeders gelooft in de kracht van verbinding om de ander op weg te helpen de regie over het eigen leven terug te pakken. Dit gebeurt geheel en al op vrijwillige basis. Het belang van elkaar ontmoeten en het vinden van (h)erkenning staan voorop tijdens de bijeenkomsten. Elk verhaal raakt aan een stukje van jezelf en kan behalve verdrietig, ook verhelderend en bemoedigend zijn. In de bijeenkomsten staat de naaste centraal, omdat het al zo vaak en zo lang draait om degene die kampt met een verslaving.

Gezien, gehoord en begrepen worden, zonder oordeel’

Dit beaamt ook Anja Douwes, ervaringsdeskundige moeder en de oprichtster van Moedige Moeders Waalwijk: “Iedere naaste verdient een luisterend oor om te kunnen ontladen, dat is zo belangrijk! Moeder zijn van een kind met verslaving heeft mij heel wat jaren in de greep gehouden.”

Ze kwam in aanraking met Moedige Moeders Drimmelen, waar ze in 2020 voor het eerst een bijeenkomst bijwoonde. “Hier begon mijn herstel, ik voelde me gezien, gehoord en begrepen, zonder oordeel. Nieuwe inzichten hebben mij geholpen om weer op te staan en het anders te gaan doen. Ik heb geen invloed op de verslaving van mijn kind, wel op hoe ik daarmee omga. Zonder mijn kind los te laten kwam ik terug in mijn kracht.” Wanneer je met Anja in gesprek bent wordt meteen duidelijk dat zij wars is van de term ‘verslaafde’: “Iemand is en blijft een mens, die van doen heeft met verslaving!” De wens ontstond om anderen verder te kunnen helpen. Ze volgde de 4-daagse naastentraining en de Post HBO opleiding Verslavingskunde.

Moedige Moeders Waalwijk

Anja zag haar kans schoon toen Sacha Ausems in 2021 als onze nieuwe burgemeester graag van de inwoners van Waalwijk wilde horen wat er zoal leeft binnen onze gemeente. “Met steun vanuit de gemeente Waalwijk kreeg ik de kans om Moedige Moeders op te zetten. Wat ik nodig had was een ruimte om samen te komen en de mogelijkheid om de deelnemers een bakje koffie aan te bieden. Sinds februari ’23 faciliteer ik eens per twee weken op de maandagavond de bijeenkomsten voor mede naasten uit de regio Waalwijk. Inmiddels heb ik zo'n 150 naasten gesproken waarvan er tachtig de ontmoetingsplek bij Moedige Moeders hebben gevonden. Naasten vinden de weg hiernaartoe soms ook via de krant, sociale media en organisaties als Novadic Kentron en Yes We Can. Medio februari ben ik ook in Tilburg gestart met deze bijeenkomsten; de ene week in Waalwijk, de andere week in Tilburg.”

Naastentraining

“Niet op vrijwillige basis zijn de trainingen die ik zowel in Waalwijk als Tilburg verzorg voor de naasten en die gericht zijn op meer bewustwording. Dit doe ik samen met mijn co-trainer Loes en de kosten hiervan worden door beide gemeenten vergoed. In 7 trainingsdagen leer je als naaste hoe om te gaan met de situatie waarin je leeft, je eigen plan van aanpak op te stellen en hoe dit toe te passen.”

‘Naast en bij verslaving’

Anja’s betrokkenheid op alles wat te maken heeft met de impact van verslaving op naasten, heeft ze uitgewerkt in haar boek ‘Naast en bij verslaving’.

“Er is nog veel onbegrip en met het schrijven van mijn eigen verhaal wilde ik hiervoor aandacht vragen. Daarnaast is het een reisgids, gericht op herstel voor naasten.” Anja timmert stevig aan de weg en in de nabije toekomst kunnen we dan ook een magazine verwachten. “Juist omdat het voor deze doelgroep zo lastig is om aan informatie te komen.”

Geen verwachtingen, wel hoop

Als correspondent van dit artikel leek het me zinvol om enkele bijeenkomsten bij te wonen. Ook omdat ik me tot de ervaringsdeskundige (moedige) moeders mag rekenen. Ik ken de wanhoop en de betekenis van een levend verlies. Ja, je kunt ook rouwen om iemand die er nog is en die je elke dag een beetje meer dreigt te verliezen. Ondanks dat de omgeving met je meeleeft proef je soms ook enig onbegrip: ‘Hoe heeft het toch zover kunnen komen?!’ Hierin schuilt een oordeel, waarmee gevoelens van schuld en schaamte worden gevoed. Als naaste heb ik geleerd dat ik me schuldig mag voelen, maar het niet ben.

Mijn verwachtingen moest ik telkens bijstellen en uiteindelijk loslaten om zelf overeind te blijven. Zoals ik ook het willen ‘redden’ moest stoppen, temeer daar ik juist hiermee de verslaving in stand hield. Niet te doen voor een moeder; je moederhart kun je niet ‘uit’ zetten. En al moest ik noodgedwongen de deur dicht doen, de hoop op betere tijden ben ik nooit verloren, alsmede het vertrouwen in mijn kind. Gelukkig kan ik zeggen dat deze periode van ‘zwarte sneeuw’ voorbij is.

Het is soms moeilijk om de mens achter zijn of haar verslaving te blijven zien. Het helpt wanneer je weet dat verslaving in de medische wereld wordt erkend als een ziektebeeld. En zoals bij allerlei andere aandoeningen is de ene persoon hier meer gevoelig voor dan de andere. Je bent geen verslaafde, zoals je ook geen kanker bent. Ik heb met vallen en opstaan geleerd hoe om te gaan met de situatie, maar wat zou ik in die moeilijke periode graag in contact gekomen zijn met Moedige Moeders. De steun van lotgenoten en de (h)erkenning zijn ontzettend waardevol, zo heb ik tijdens de bijeenkomsten ervaren. Zo belangrijk als de meetings zijn voor het herstel van mensen met verslavingsproblematiek, zo belangrijk zijn ook de bijeenkomsten van Moedige Moeders voor het herstel van naasten. Je moet het uiteindelijk zelf doen, maar niet alleen.

Herken je jezelf in een dergelijke situatie, ben je moe gestreden en de wanhoop nabij, weet dan dat er een plek is waar je terecht kunt.

Aanmelden en contactgegevens:

moedigemoedersww@gmail.com

www.facebook.com/moedigemoederswaalwijk