Korte terugblik vanaf 16e eeuw

Vanaf dat moment is de Republiek Der 7 Verenigde Nederlanden onovertroffen op het gebied van agro-industriële productie. Na 1750 begint de agrarische revolutie in zaadveredeling. Voorbeelden zijn Pieter Sluis in Friesland en vanaf 1928 ontstaat Mommersteeg’s Zaadteelt in Vlijmen.

Tijden veranderen

Vanaf de 20e eeuw zijn er andere spelers en met een andere aanpak. Van enkele sectoren wordt ’n tipje van de sluier opgelicht.

In agrotechnologie/chemie hebben het Amerikaanse JohnDeere (landbouwmachines etc.) en Bayer een dominante wereldpositie. John Deere verzamelt data over oogsten, bodem- en weersgesteldheid en Bayer gebruikt deze voor productontwikkeling.

In plantenveredeling, (genetische gemodificeerde) zadentechnologie en gewasbeschermingsmiddelen is het Duitse Bayer-Monsanto wereldwijd de grootste en in landbouwgoederen en supermarkten/retail is de handel en verwerking ervan hoofdzakelijk geconcentreerd bij Unilever, Danone, Mondelez en Nestlé. Met name op volledig voorbewerkt massa gemaksvoedsel. In ‘Donkere fabrieken’ produceert Unilever in Azië merken zoals Knorr en Calvé. In het ‘onbemande’ productie proces wordt veel AI (kunstmatige-intelligentie) en robotica toegepast.

Andere aanpak

Het principe van tabaksverslaving is ongeveer zeventig jaar geleden uitgevonden. Sigarettenproducent RJ-Reynolds koopt dan PepperSevenUp, de producent van Hawaiian-Punch. Deze mierzoete vruchtendrank wordt voorzien van smaakversterkende suikers met zogenaamde oligosacharidenerin, waarvan later blijkt dat die ‘n verslavende werking hebben. Voedingsmiddelen en drankenbedrijven nemen (tijdelijk) tabaksfabrikanten over en baten zo deze voor hen nieuw verworven kennis gretig uit voor het creëren van onze verslaving.

Schaalvergroting

Er zijn nu zes wereldspelers en bijna alles wat je aan gezond en ongezond vast voedsel koopt wordt gezaaid, geoogst, geproduceerd en verhandeld door ‘n 25-tal iets kleinere giganten. De middelen daartoe zijn onder andere een wereldwijde afzet, massaproductie en benutten van gebruikersdata. Ook worden collega-concurrenten overgenomen. Soms kleinere innovatieve bedrijven zoals de ‘duurzame’ overname door Unilever van ‘Ben en Jerry ijs’. Helaas heeft dit tot een teleurstellend terugtreden geleid van Ben.

Gevolgen, regulering, toekomst en een vraag

Gevolgen: Gezonde producten, duurzaamheid, arbeidsomstandigheden en mensenrechten hebben vaak beperkte prioriteit. Voorbeeld is het gebruik van ongezond makende bestrijdingsmiddelen. Ook de wereldwijd toenemende obesitas, onder kinderen al meer dan tien procent. Beperking keuzevrijheid door grote afhankelijkheid van enkele giganten. De WereldgezondHeidsOrganisatie signaleert in Europa zeker zevenduizend doden per dag door ultrabewerkt voedsel waarbij dit in Nederland ongeveer 61% van de voeding betreft.

Regulering: Naleving en handhaving is lastig door jarenlange overheidsbezuinigingen op deskundigheid, mensen en middelen. Het wereldwijd traceren van transport routes en dus de precieze herkomst van ons voedsel is bijna onbegonnen werk. De EU is meer behoudend met betrekking tot GenetischGemodificeerdOrganisme (GMO) dan de Verenigde Staten.

Toekomst: Het Nederlandse familiebedrijf Rijk Zwaan stelt in 2021 in groenteveredeling te willen doorstromen naar de wereldwijde top drie. Voedingssectoren bewegen richting plantaardige voeding, een toename van innovaties zoals kweekvlees en GMO, meer duurzaamheid, personalisatie, circulaire systemen en verticale agrosystemen met LED-verlichting. Deze veranderingen zijn nodig om de groeiende wereldbevolking te voeden binnen de grenzen van de planeet.

Ethische kwestie: We mogen twijfelen aan de echte klantgerichtheid van bovenvermelde beursgenoteerde giganten, wel moet worden gezegd dat zij een groot deel van de wereldbevolking van betaalbaar voedsel voorzien. Daarbij is het de vraag of gebruik van monocultuur en risicovolle pesticiden verantwoord is om de wereldbevolking te kunnen blijven voeden.

Vraag: Gaan de vermelde AGRO-bedrijven deze toekomstverwachtingen op ’n duurzaam verantwoorde wijze waarmaken? Zo ja, waar baseer je dat op? Zo nee, waarom twijfel je daaraan?

Het volgende artikel behandelt: Water, hoezo? Dat komt toch uit de kraan net als melk uit ‘n melkpak.

Heb jij vragen of een reactie? Contact Ad Heersche, Drunen aheersche@kpnmail.nl