Afgelopen donderdag ging Heusden met een knipoog terug naar het verleden. Aanleiding was de vertoning van zwart-wit 8 millimeter films uit 1953 in het Gouverneurshuis. Tijdens deze emotionele avond was veel herkenning.

Door Hans van den Eeden

In de overvolle Gildezaal gingen de Heusdenaren door de herkenning van personen en locaties helemaal los. Initiatiefnemer Ton de Hart vertelt, dat in 1953 en 1967 in de vesting 8 mm opnamen zijn gemaakt. Hierbij stonden bewoners en hun dagelijkse bezigheden centraal. Waarschijnlijk zijn de films door Johan Adolfs uit Enschede gemaakt. Deze actieve filmer maakte in het land ongeveer 1500 dorpsfilms. Om te voorkomen, dat de mensen, die op de films staan, in de vergetelheid raken, wordt een serie filmavonden georganiseerd. Met name oudere Heusdenaren zaten op het puntje van hun stoel om zichzelf, familie of bekenden te herkennen. De films, die op bioscoopformaat werden vertoond, konden op verzoek van de aanwezigen worden stilgezet. En dat gebeurde met regelmaat. Voor het nageslacht werden de namen opgeschreven. Deze zullen later in de eindversie worden verwerkt en aan het Streekarchief SALHA worden aangeboden. De geanimeerde avond werd door Pieter Verschuren jr. (1944) geleid. Verschuren groeide op in Heusden en wist moeiteloos de aanwezigen aan de praat te krijgen.

Initiatiefnemer Ton de Hart. (Foto: Hans van den Eeden)

Geboortegolf

Tijdens deze avond werden de bezoekers meegenomen naar 1953. Het aantal kinderen op de films bevestigde dat het de periode van de geboortegolf was. Het was ook een periode van wederopbouw en eenvoud. Doorgaans werkten de mannen onder andere in de scheepsbouw of het conservenbedrijf. De moeders, veelal gekleed in witte schorten, hadden de taak om het huishouden draaiende te houden. Het was ook de periode dat douches, wasmachines en drogers nog nauwelijks bestonden. Dat betekende dat er sprake was van eenvoud, zoals het gebruik van ‘de teil’ voor een bad. Bij de vertoning hing vaak de was aan lange lijnen te drogen. Tijdens de avond kwam een variatie aan stadsbewoners in de sfeer van een dorp voorbij. Zo herkende Huub de Waal zichzelf, familieleden en stadsgenoten. Ook was er veel humor tijdens het zien van baby’s, zoals Betsie Verhoeven in de kinderwagen. Ook werden namen soms gekoppeld aan bijnamen. Een aantal mensen raakte zo in vervoering dat ze personen aan anekdotes wilden koppelen. Dat gaat mogelijk een andere keer gebeuren.

Veel herkenning bij filmbeelden. (Foto: Hans van den Eeden)

Wederopbouw

Bijzonder was ook het beeld van de wederopbouw in Heusden. De vesting was een vervallen stadje met ingezakte wallen. Deze werden als groentetuin en door de stadsboeren gebruikt. Even ontstond er opwinding over beelden van de markante Sientje Baaijens en haar ongehuwde broers Jan en Fienus. Op een platte wagen probeerden ze hun groente vanuit de Pompstraat aan de man te brengen. Tijdens de filmvoorstelling werden ook beelden vertoond van de lagere scholen. Trots droegen de meisjes witte strikken. De nonnen, die de school leidden, droegen als pinguins grote kappen. Er was tijdens de avond ook veel over het ‘oude Heusden’ te zien. Zo was het hebben van een auto een bezienswaardigheid. Velen reden op de fiets. Dat gold ook voor Pastoor Mommers, die op zijn damesfiets in de sfeer van Kapelaan Oudekerke voorbij kwam. Ook het voormalige gedempte Wilhelminaplein, thans weer Stadshaven, bleek een bijzondere ontmoetingsplek. Dat gold ook voor markante plaatsen, zoals de Piekenhoek. Tot hilariteit kwamen in de sfeer van een defilé alle verenigingen van Heusden op de Vismarkt voorbij. Hierbij kon burgemeester Van Delft niet ontbreken. Tijdens de pauze werd opgemerkt dat Van Delft er een grote voorstander van was om de grachten te dempen. Zover is het gelukkig door het ingrijpen van de Rijksoverheid nooit gekomen. Tijdens de film werd ook het voormalige voetbalveld aan de Bergsche Maas getoond. De beelden van de elftallen werden stilgezet om bekenden te herkennen. Bij het noemen van namen viel de gezellige sfeer en de saamhorigheid van Heusden van vroeger op. Wel was er sprake van standsverschil. Van middenstand, de arbeiders en de verpleegkundigen. Dit bleek met name uit de kleding. Van werkkleding tot kostuums met witte overhemden en stropdassen van de elite van Heusden. Dit werd ook bevestigd als er spontaan mensen werden herkend. Deze werden soms met hun bijnaam, voornaam, meneer of mejuffrouw aangesproken. Kortom een bijzondere avond met veel ‘Heusdense Praet’.

Op 10 oktober om 20.00 uur worden films uit 1967 in het Gouverneurshuis vertoond. Gratis entree.

Aanmelden: www.gouverneurshuis.nl/cultuur-agenda of tijdens openingstijden binnenlopen.